درایو هیبرید یا هایبرید (Hybrid) ترکیبی مقرون به صرفه از هارد دیسکها (HDD) و SSDها (حافظهی NAND درون آن) هستند که ظرفیت بالاتر نسبت به SSD و سرعت بالاتر نسبت به هارد دیسکهای معمولی را فراهم میآورند؛ هارد دیسکهای معمولی ظرفیت بالا و قیمت پایینی دارند و در مقابل آن SSD هم به لحاظ سرعت عملکرد و هم از نظر میزان مصرف انرژی به مراتب بهتر از HDD عمل میکنند با این حال SSD ظرفیت کمتری نسبت به HDD داشته و هزینه بالاتری دارد.
به دلیل وجود چنین تفاوت های متعدد و تاثیرگذاری بین HDD و SSD، هرکدام از آنها برای کاربری های خاصی مورد استفاده قرار می گیرند و در بسیاری از موارد نمی توان آنها را جایگزین دیگری کرد. حتی برخی از کاربران برای اینکه هر دو فاکتور سرعت بالا و گنجایش زیاد را به صورت همزمان در اختیار داشته باشند از ترکیب این دو نوع درایو استفاده کرده و از SSD برای نگهداری سیستم عامل و نرم افزارها و از HDD برای نگهداری فایل های متعدد و حجیم استفاده میکنند.
انواع ذخیرهسازهای هیبرید (هایبرید)
به طور کلی دو روش ترکیب SSD (یا حافظههای فلش NAND) با HDD وجود دارد؛ اول، قرار دادن جداگانه دو درایو مستقل که به آن Dual-Drive Hybrid گفته میشود و دوم یک دستگاه واحد که کمپانیهای تولید کننده ترکیبی از HDD و SSD را تولید میکنند و به آن Solid-State Hybrid Drive یا همان SSHD گفته میشود.
Dual-Drive Hybrid
در این روش دو درایو جداگانه HDD و SSD که در یک سیستم نصب شدهاند، میتوانند به سه روش با یکدیگر ترکیب شوند:
- کاربر باید به صورت دستی انتخاب کند که کدام اطلاعات روی HDD و کدام اطلاعات روی SSD ذخیره گردند.
- توسط سیستم عامل و به صورت نرم افزاری SSD و HDD به عنوان درایو هیبریدی ترکیب شوند.
- توسط چیپستی جداگانه و خارج از این دو درایو
در سال 2012 شرکت اپل سیستم Dual-Drive هیبریدی خود را با نام Fusion Drive معرفی کرد که ترکیبی منطقی (و نه فیزیکی) از فلش NAND و درایو هارد دیسک بود. سیستم عامل، فایلهای مهم و فایلهایی که دائما در حال استفاده هستند در بخش SSD قرار میگیرند. بخشی از فضای SSD با حداقل ظرفیت 4 گیگابایت به منظور Write Buffer رزرو شده است.
Solid-State Hybrid Drive: SSHD
Solid-State Hybrid Drive یا Solid-State Hard Drive و به اختصار SSHD ترکیبی از حافظههای NAND و HDD در یک دستگاه واحد است. SSHD نام دقیقتری نسبت به درایو هیبریدی برای این دستگاه است چرا که درایو هیبریدی فناوریهای دیگری را نیز دربر میگیرد؛ نکته قابل توجه اینکه ترکیب منطقی و نرمافزاری هارد دیسک و SSD مجزا، SSHD به حساب نمیآید.
در سال 2007 شرکتهای سیگیت و سامسونگ ترکیبی از HDD و حافظههای فلش NAND موجود در SSDها را با نامهای سامسونگ SpinPoint MH80 و سیگیت Momentus PSD تولید کردند که هر دو درایوهای 2.5 اینچی با حافظههای فلش NAND با ظرفیت 128 و 256 مگابایتی بودند.
سیگیت Momentus PSD با مصرف برق بهینه عرضه شده بود که مناسب دستگاههای قابل حمل بود و از قابلیت ReadyDrive ویندوز ویستا استفاده میکرد. این قابلیت ویندوز ویستا از درایوهای هیبریدی یا دیگر حافظههای فلش و تکنولوژی Intel Turbo Memory، برای بوت سریعتر و ادامه سریعتر از هایبرنیت ویندوز استفاده میکرد. مشکلات متعددی مانند احتمال صدمه به اطلاعات بخاطر صرفهجویی در انرژی (Power Saving) و نبود درایورهای کافی برای درایوهای هیبریدی باعث شد تا این قابلیت و محصولات فراگیر نشوند.
در این درایوها هم دیسک و هد مکانیکی و متحرک هارد دیسک وجود دارد و هم حافظه های فلش NAND درایوهای SSD. درایو هیبریدی این ویژگی را دارد که ظرفیت و سرعت بالا را همزمان در اختیار کاربر قرار میدهد که این امر به خصوص برای لپتاپها به علت کوچکی و محدودیت فضا می تواند بسیار کاربردی و ایده آل باشد. اما تفاوت عمده درایو هیبریدی با استفاده ترکیبی جداگانه از HDD و SSD در این است که دستگاه شما به عنوان یک حافظه در سیستم شناخته می شود و کارایی بیشتری در خواندن و نوشتن اطلاعات دارد.
همانطور که گفته شد در ترکیب جداگانه بدون استفاده از تکنولوژیهای هیبریدی، کاربر باید به صورت دستی انتخاب کند که کدام اطلاعات روی HDD و کدام اطلاعات روی SSD ذخیره گردند که کارایی قابل توجهی ندارد. اما در SSHD حافظه خود از طریق Firmware عملیات را به دست میگیرد. به این ترتیب که در اولین بار استفاده از این ابزار اطلاعات در قسمت HDD ذخیره میشوند و در ادامه با سنجش میزان استفاده کاربر از اطلاعات مختلف، برخی از فایلها به صورت خودکار به حافظه SSD کپی شده و در صورت نیاز از آن قسمت بارگذاری میشوند. این روند باعث می شود فعالیتهای روزمره و معمول کاربر با سرعت بیشتری انجام گیرد و در عین حال ظرفیت کم SSD بی دلیل پر نشود.
بدیهی است که در درایوهای هیبرید هرچه میزان گنجایش حافظه های NAND واقع در بخش SSD بیشتر باشد سرعت بارگذاری اطلاعات بیشتر شده و سیستم دفعات کمتری برای دسترسی به اطلاعات مورد نیاز کاربر از بخش مکانیکی HDD استفاده می کند. البته باید این نکته را نیز در نظر گرفت که بیشتر شدن گنجایش SSD به معنی افزایش چشمگیر قیمت نهایی محصول بوده و به نوعی درایو هیبریدی از فلسفه پیدایش خود که سرعت و ظرفیت بالا با قیمت مناسب است، فاصله خواهد گرفت.
تکنولوژیهای مرتبط
فناوریهای متعددی برای استفاده ترکیبی از SSD (حافظههای فلش NAND) و HDD وجود دارند که از حافظههای فلش یا درایوهای SSD به عنوان کش و به منظور افزایش سرعت سیستم استفاده میکنند که در ادامه برخی از آنها را به اختصار معرفی خواهیم کرد:
Intel Smart Response Technology
مکانزیمی برای کش که اینتل در سال 2011 عرضه کرد که Intel Rapid Storage Technology مدیریت این مکانیزم را برعهده دارد. این تکنولوژی نیز از Dual-Drive یعنی درایو هارد دیسک و SSD جداگانه و SSHD پشتیبانی کرده و همانند دیگر فناوریها در این زمینه باعث افزایش کارایی نرمافزارها، بارگذاری سریعتر بازیها و بوت سریعتر سیستم میشود. برای استفاده از مکانزیم SRT درایو SSD باید حداقل 16 گیگابایت فضا داشته باشد.
Fusion Drive
فیوژن درایو نامیست که اپل برای Dual-Drive هیبریدی خود انتخاب کرده است. اپل یک درایو هارد دیسک معمولی را با یک حافظه NAND با ظرفیت 24 گیگابایت یا بالاتر از نظر منطقی ترکیب میکند. که برای Mac Mini و iMac از اواخر سال 2012 عرضه شد.
اگرچه اطلاعاتی دقیقی از مکانیزم فیوژن درایو در دست نیست اما بر اساس آزمایشات مختلف، سیستمعامل و پروندههای ضروری همیشه در بخش SSD نگهداری میشوند. اطلاعاتی که به دفعات مورد استفاده قرار گیرد در زمانی که بار ورودی/خروجی کم است و یا سیستم بیکار است به بخش SSD منتقل میشود. حداقل 4 گیگ از فضای SSD نیز برای Write Buffer یا بافر نوشتن همواره رزرو شده است.
ExpressCache
تکنولوژی کش SSD بر پایه ویندوز است که برای لپتاپهایی از شرکتهای ایسر، ایسوس، سامسونگ، سونی، لنوو و فوجیتسو بهکار میروند. همچنین SanDisk در برخی محصولاتش از این فناوری تحت نام SuperCache استفاده میکند.
ReadyBoost
نرمافزار Caching است که مایکروسافت این قابلیت را برای ویندوز ویستا عرضه کرد و در ویندوزهای بعدی نیز گنجاند. این قابلیت با بهرهمندی از تکنولوژی SuperFetch از مموریکارتها و فلشمموریها به عنوان کش میان RAM و هارد دیسک استفاده میکند تا کارایی یا همان Performance سیستم را افزایش دهد.
جمعبندی
به عنوان جمع بندی می توان گفت درایو هیبرید SSHD از لحاظ سرعت، گنجایش و قیمت مابین دو درایو HDD و SSD قرار میگیرد و به شکل هوشمندانه ای نیاز اکثر کاربران به هر دو فاکتور سرعت و ظرفیت را کاملا برطرف می سازد. البته واضح است که سرعت کار درایو SSD بیشتر از درایو SSHD است و همچنان برای کاربردهای حرفه ای و سیستمهای گران قیمت گزینه بهتری به شمار میرود. هرچند که باید در نظر داشت که قیمت SSD بسیار بالاست. پس حتما به این نکته توجه داشته باشید که ابتدا نوع کاربری و نیازتان را تعیین کرده و سپس وارد مرحله انتخاب و خرید شوید تا با پرداخت کمترین هزینه بیشترین کارایی و بهترین نتیجه را بگیرید.